Werk en leute in de Viroinvallei

Tell everybody I'm on my way
New friends and new places to see
With blue skies ahead, yes I'm on my way
And there's nowhere else I'd rather be

Phil Collins - On my way (Brother Bear)

Het is zover; een prachtige blauwe dinsdagochtend en ik glip weg uit de les landschapsanalyse in de pauze om met Rein de nieuwe Passat Variant in te wijden met zijn eerste lange biologierit. We wenden de wielen vandaag richting de Viroinvallei om daar Tine en Kasper te helpen met Tine's doctoraatstudie op de populatie-ecologie van de Mannetjesorchis (Orchis mascula) en de effecten van habitatsversnippering hierop. Voor mij is dit extra informatief want het is eigenlijk het vervolg op mijn bachelorproef die ik op dezelfde orchidee deed.

En voor Rein ? Die is evenzeer blij erop uit te kunnen trekken voor ouderwets veldwerk en zijn geliefde macrofotografie.

De Viroinvallei met zijn eilandjes van kalkgraslanden of tiennes heb ik eerder al toegelicht op deze blog, het is op die excursie dat ik kennis maakte met Tine, haar doctoraat en de Viroinvallei zelf en ik had toen al een aantekening in mijn hoofd gemaakt om terug te keren naar dit biodiverse gebied. Op deze dinsdagochtend is het zover en we stoppen de Passat aan Tienne au Boulis waar Tine en Kasper al druk bezig zijn om verschillende exemplaren van Mannetjesorchis te zoeken en te labelen.

Tienne au Boulis heeft alle typische kalkgraslandsoorten die zo buitenlands lijken voor de plantkundige die vooral Vlaanderen gewoon is. Zoals deze Kleine pimpernel (Sanguisorba minor) die trots zijn rode kopjes laat zien.

Het wemelt van de insecten en vogelgeluiden; vooral de Boompiepers (Anthus trivialis) en Gierzwaluwen (Apus apus) zijn druk doende om ons van hun aanwezigheid te verzekeren.

Aardbeivlinders (Pyrgus malvae), diverse blauwtjes en Groentjes (Callophrys rubi) zoals op deze foto struinen de bloemen af, vooral de Meidoorn (Crataegus monogyna) heeft succes.

Het is ook hier, op deze mooie dinsdag, dat ik mijn allereerste Belgische Koningspage (Iphiclides podalirius) zie én kan fotograferen !

Maar naast de vlinders is ook de Gouden tor (Cetonia aurata) een trouwe klant van de meidoornbloesems.

De Gouden tor is een insect uit de familie bladsprietkevers (Scarabaeidae). Het is een soort die door zijn grootte en prachtige diepglanzende groene kleuren tot de mooiste kevers in Europa behoort. Hij leeft van bloembladeren, wondsappen maar vooral ook stuifmeel van soorten zoals Meidoorn en Vlier (Sambucus nigra). Een opvallend feitje is dat deze kever vliegt zonder zijn dekschilden te openen, de vleugels worden als het ware ertussenuit geperst.

Maar er wordt ook gewerkt natuurlijk. Na het labelen van zo'n 450 individuen van Orchis mascula moeten ze nog een GPS-cöordinaat krijgen en moet er van elk een bladstaal voor DNA-onderzoek genomen worden samen met een beschrijving van de groeiwijze (bloeit de plant, hoeveel bladeren ?). De bedoeling is om na te gaan in welke mate er nog genetische uitwisseling is tussen populaties.

Dit zijn een aantal orchideeën, met een nummer op de zakjes met het bladstaal en groeiwijze op genoteerd. Dit nummer wordt achteraf op de GPS gelinkt met de juiste coördinaat.

De GPS-tracker is een gigantisch ding, door Tine ontleend bij de faculteit bio-ingenieurswetenschappen. Het is een race tegen de klok want om de satelliet-gegevens te krijgen moet je met een GSM met bluetooth-functie inbellen; dit is zeer duur en belastend voor de batterij die Tine 's middags nog in een taverne was gaan opladen. Het wordt dus een race tegen haar snel leeglopende batterij en het lukt wonderwel. De 450 plantjes staan nu op GPS en de bladstalen worden verzameld; 450 papieren zakjes die straks in het labo direct worden gedroogd om verrotting tegen te gaan.

Dit is dus het studieobject : Mannetjesorchis in bloei.

We vinden zelfs het zeer zeldzame, hier uitgebloeide Wildemanskruid (Pulsatilla vulgaris) terug.

De nieuwe(re) Passat Variant leerde deze dag het ware leven van een bioloog kennen.

De dag nadien, een zeer warme woensdag, keren we weer terug naar de Viroinvallei. De Passat volgt deze keer de tweedejaars die op excursie gaan onder leiding van Tine en Jeroen. Martijn, Jan, Simon, Rein en ik verkennen de stukken op onszelf en genieten van de vele leuke soorten die we vinden.

Op Fondry des Chiens stond er nog een exemplaar van Wildemanskruid in bloei.

De Muurhagedissen (Podarcis muralis) waren behoorlijk actief op de warme rotsen.

Een Boterbloempje (Pseudopanthera macularia); een dagactieve nachtvlinder die door Jan gevangen werd.

Diezelfde Jan ontziet niets voor zijn geliefde vlindertjes.

Een Hazelworm (Anguinis fragilis) die door Rein gevonden werd.

Biologen-in-spe Martijn, Jan en Ellen determineren ... iets.

Antropochorie oftewel verspreiding door de mens in de praktijk voor deze rups van Kleine vos (Aglais urticae).

Blauwe sla (Lactuca perennis) staat mooi te wezen op de Roche à l'Omme.

Naast de Koningspage vinden we ook de meer voorkomende Koninginnepages (Papilio machaon) terug in dit gebied.

Een kleinschalig landschap zorgt voor extra biodiversiteit buiten de kalkheuvels.

We sluiten de dag spannend af met een zoektocht in een van de vele grotten in het gebied naar vleermuizen; met succes ! Een Kleine hoefijzerneus (Rhinolophus hipposideros) en een Ingekorven vleermuis (Myotis emarginatus); beiden zeer zeldzame en storingsgevoelige soorten zijn ons deel. Hier ziet de lezer hoe ik mijn logge lijf door de opening probeer te wringen met de zaklamp in de hand. Dit werkelijk uniek document werd voor het nageslacht vastgelegd door Simon ...

De Ingekorven vleermuis (zie foto) zat bijna tegen mijn hoofd in de lage gang, de Kleine hoefijzerneus zat in een schacht en was verdwenen voor Simon of ik konden fotograferen.

Na een schandalig groot frietfestijn op 'n terrasje keren we weer terug naar Leuven, doodop en tevreden met in mijn hoofd alvast het vaste voornemen deze zomer terug te keren.