"Et j'irai loin, bien loin, comme un bohémien, Par la Nature, - heureux comme avec une femme."
Arthur Rimbaud

dinsdag 13 juli 2010

Baai van Heist

De Baai van Heist: van verloren hoek tot eerste Vlaams strandreservaat
Maritiem Instituut

Dit aan onze kust zeldzaam dynamieke strandreservaat verdiende een aparte blog. Ik schreef er al eerder over maar nu wil ik het specifiek over de typering van het gebied en de processen en moeilijkheden hebben zoals die ons uitgelegd werden op de gegidste wandeling door Natuurpunt Knokke-Heist.

Zicht op de kijkhut met op de achtergrond de bedrijvigheid en windmolens van Zeebrugge Zeehaven.

De baai van Heist is een zeer dynamisch slikken- en schorrengebied van zowat 36ha -laagwaterstand- met vrij spel voor zee, wind en getijden. Geen ruimingen meer dus ook vloedmerken blijven aanwezig en embryonale duinen net als oudere mosduinen krijgen de kans. Naar het laagstrand toe ligt er een van de best ontwikkelde schelpenvloeren van de Vlaamse kust, ideaal voor broedende strandvogels zoals Dwergstern en Strandplevier.In het duingebied treffen we ook zeer schrale grond dat ook de kleine en droogteresistende vegetatie typeert.

Het knuppelpad met aan de linkerkant de Zeehaven waarvan de strekdam het ontstaan van dit gebied verzekerde : de zeestromingen voerden zand aan dat bleef hangen aan de dam en drijfzandvermogen had, badgangers lieten dit opzij liggen waarop de natuur de kans kreeg, nu zo'n 35 jaar later is dit het meest dynamieke natuurreservaat in België.

Het huidig beheer bestaat er vooral in om natuurlijke processen voorrang te geven. Men hecht sterk aan de natuurlijke dynamiek van het gebied en verhindert geen enkele werking, vloedmerken laat men liggen. Er wordt wel een keer per jaar gemaaid om de stikstofdepositie van neerslag te verwijderen en om ook exoten op de schorren zoals het Engels slijkgras -vanuit Nederland en Frankrijk overgekomen- niet te laten uitbreiden. Begrazing is niet rendabel op zo'n klein gebied in tegenstelling tot bijvoorbeeld het Zwin.

Siel luistert aandachtig naar de gids.

Bestrijding van exoten staat hoog op de agenda met het kappen van takkenbosjes van Rimpelroos en het manueel (!) uittrekken van Witte honingklaver. De Rimpelroos is een echte pestsoort langsheen de kust en wordt hier regelmatig kort gesnoeid, de Witte honingklaver komt van de Achterhaven van Zeebrugge waar de plant ingezaaid werd voor het vastleggen en nutrifiëren van de grond, in de Baai van Heist is het een pestsoort geworden die vooral de stikstof vastlegt net in een gebied dat het moet hebben van de schraalheid van de bodem.

Men zorgt ook voor het verzekeren van de rust in het gebied : voor broedvogels zoals de sternen (Visdiefje, Dwergstern en Grote stern) en anderen (Kievit, Bergeend, ...) wordt er van april tot augustus een groot deel ontoegankelijk verklaard.

Echte doelstellingen zijn er niet echt; zoals eerder gezegd wilt men de natuurlijke dynamiek van het gebied behouden die aan de Vlaamse kust wel uniek is -het Zwin is iets teveel verzand om nog echt dynamiek te creëeren- en de daarbijhorende soorten van embryonale en mosduinen, van slikken, schorren, laagstranden, ... Echte doelsoorten zijn er niet gedefinieerd, men laat de natuur haar gang gaan en beperkt negatieve invloeden van buitenaf. Door het aan banden leggen van de visserij in het gebied is dit ook een zeer belangrijke broedkamer geworden voor talrijke vissoorten waaronder de platvissen (Tong etc.), mosselbanken en garnalen.

Zoals elk gebied zijn er wel enkele knelpunten in het beheer, zo is zandverplaatsing een probleem door de strekdam van de haven van Zeebrugge : zo kan de zandbank net onder water bij hoogtij zich niet verder ontwikkelen noch kan de duinvorming zo sterk voortgaan. Verstoring door kite-surfers en wandelaars blijft een probleem hoewel tijdens de broedperiode het toegangsverbod meestal toch wel gerespecteerd wordt. De kites zouden verdwijnen maar dan later vervangen worden door een beach-club zodat lawaai een eventuele verstoringsfactor wordt. Vos, steenmarter en torenvalk zijn geduchte predatoren die het broedsucces van de vogels zeer sterk limiteren.

Verstoring door kites is niet ondenkbaar, gelukkig wordt de grenslijn meestal gerespecteerd.

Het gebied is zeer dynamisch en verandert bijna maandelijks van uitzicht door getijden- en windwerking en biedt zo een zeer grote biodiversiteit aan de bezoekers, flora en fauna dat voor de Belgische kust zeer zeldzaam is zoals Blauwe zeedistel, pioniersplanten zoals Zeepostelein of de beroemde rozig bloeiende zoutminnende Lamsoor.

Kortom; het is een bezoekje waard buiten de broedperiode (15-05 tot 31-07).

De gids demonstreert hoe het duinmos, dat overleeft in een uitgedroogd stadium, zeer snel water terug kan reabsorberen. In dit gebied is droogte een van de meest bepalende factoren.

Zowel door de droogte als het hoge zoutgehalte barst de bodem en is water vasthouden voor de aanwezige planten tot een ware kunstvorm verheven.

en een dikke maand na de gegidste wandeling staat de Blauwe zeedistel bijna in bloei.

2 opmerkingen:

  1. Mooie reportage en prachtige foto's.
    Ge zou zou stukjes in uw kringblad moeten publiceren.
    Iets van 'Gert trekt erop uit' ofzo.

    BeantwoordenVerwijderen
  2. Merci voor de tip en 't compliment Stijn ! Alleen hebben wij niet echt een actief kringblad maar dat zou dit jaar veranderen, wait and see dus :)

    BeantwoordenVerwijderen